ගොරක
Garcinia quaesita
කුලය: Clusiaceae
හැදින්වීම
ගොරක (සිංහල) සහ කොඩුක්කයිපුලි (දමිළ) ලෙස හැඳින්වෙන Garcinia quaesita ක්ලූසියාසියේ පවුලට අයත් වේ. එය ශ්‍රී ලංකාවේ දේශීය නිවර්තන වැසි වනාන්තරවල ස්වභාවිකව දක්නට ලැබෙන මධ්‍යම සදාහරිත, සෙවනට ප්‍රිය කරන, සාපේක්ෂව සෙමින් වැඩෙන ගසකි. ගොරක ගස් කුඩා සිට මධ්‍යම ප්‍රමාණයේ වන අතර, තිරස් හෝ පහලට නැමුණු අතු සහිත වේ. ව්‍යාංජන රසවත් කිරීමට හා ඖෂධ සඳහා ශ්‍රී ලංකිකයෝ ගොරක යොදාගනී. බර අඩු කර ගැනීම සහ ආහාර රුචිය පාලනය කිරීම සඳහා ආහාරමය අතිරේකයක් ලෙස වර්තමානයේ ගෝරක ලෝකයේ ජනප්‍රිය කුළුබඩු වර්ගයක් බවට පත්ව ඇත. ගෝරක පලතුරු ගසක් ලෙස වගා නොකෙරේ, නමුත් තෙත් සහ අතරමැදි කලාපයේ ගෙවතුවල ආර්ථීක බෝගයක් ලෙස වගා කෙරේ.
දේශගුණය සහ පස
ශ්‍රී ලංකාවේ තෙත් හා අතරමැදි කලාපවල පුළුල් පාංශු පරාසයක එය සාර්ථකව වගා කළ හැකිය. ගොරක වගාව සඳහා හොඳින් ජලය බැස යන, තරමක් ආම්ලික, මැටි ලෝම පස වඩාත් සුදුසුය. ගෝරක ශාකයට හොඳින් ව්‍යාප්ත වූ වර්ෂාපතනය අවශ්‍ය වේ. කෙටි වියලි කාලයක් (දින 15 – 20) මල් ආරම්භය සඳහා වැදගත් වේ. තවාන් හා ක්ෂේත්‍ර පිහිටුවීමේදී පළමු වසර 2 – 3 තුළ සෙවන අවශ්‍ය සාධකයකි.
ප්‍රචාරණය
ගෝරක සාමාන්‍යයෙන් බීජ වලින් ප්‍රචාරණය වේ. බීජ ව්‍යාප්තිය පහසුම, ලාභම හා උචිතම ක්‍රමය වන නමුත් අඩු ප්‍රරෝහණ ප්‍රතිශතය, පුෂ්ප හට ගැනීම සෘතු වශයෙන් සිදුවීම සහ පරිනතවීමට ගතවන කාලය දිගුවීම බීජ ප්‍රචාරණ ක්‍රමයට සම්බන්ධ ගැටළු වේ. එබැවින් වර්ධක ප්‍රචාරණය මගින් තෝරාගත් මව් ශාකවල ලක්ෂණ ඒ ආකාරයෙන්ම ලබාදෙන හොඳ තත්ත්වයේ පැළයක් ලබාගත හැකිය. ප්ලාවිත බද්ධ කිරීම ගෝරක වර්ධක ප්‍රචාරණය සඳහා සාර්ථක ප්‍රචාරණ ක්‍රමයක් වේ.
ක්ෂේත්‍රයේ සිටුවීම
ක්ෂේත්‍රයේ සිටුවීම වැසි සමයේ ආරම්භයේ දී සිදු කරනුයේ අතිරේක ජල සම්පාදනය සඳහා වන අවශ්‍යතා අවම කර ගැනීමට ය. සෘජු හිරු එළිය සඳහා ගෝරාකා සංවේදී බැවින් බීජ පැළවලට අවම වශයෙන් වසර 5 ක් වත් සෙවන අවශ්‍ය වේ.
අස්වනු නෙලීම
බීජ ව්‍යාප්ත කරන ලද ශාක ගෙඩි සඳහා අවුරුදු 7 – 9 ක් ගත වන අතර බද්ධ කරන ලද ශාක සඳහා අවුරුදු 4 -5 ක් ගතවේ. අස්වැන්න නෙළීම සිදු කරනුයේ ඉදුණු ගෙඩි තෝරා ගැනීමෙනි. ගෙඩිවලට හානිය වළක්වා ගැනීම සඳහා ප්‍රවේශමෙන් සැකසීම කළ යුතුය. එමඟින් නිෂ්පාදනයේ ගුණාත්මකභාවය ආරක්ෂා වේ. අස්වැන්න නෙලීමෙන් පසු බීජ ඉවත් කර තද කළු පැහැයට හැරෙන තෙක් හිරු එළිය යටතේ වියළා වෙන් කර වියළා ගනී.